Aanpassingen in de wetgeving rond turboliquidaties: voor- en nadelen ten opzichte van “gewone” ontbindingen

Aanpassingen in de wetgeving rond turboliquidaties: voor- en nadelen ten opzichte van “gewone” ontbindingen

 

Inleiding

De turboliquidatie is een snelle en efficiënte manier om een rechtspersoon, zoals een besloten vennootschap (BV), naamloze vennootschap (NV), stichting of vereniging, te ontbinden wanneer deze geen baten meer heeft. Met de inwerkingtreding van de “Tijdelijke Wet Transparantie Turboliquidatie” op 15 november 2023 zijn er belangrijke wijzigingen doorgevoerd in de regelgeving. Deze aanpassingen beogen misbruik te voorkomen en schuldeisers beter te beschermen, maar brengen ook nieuwe verplichtingen met zich mee. In dit artikel bespreek ik de recente wetswijzigingen, de voor- en nadelen van turboliquidaties ten opzichte van gewone ontbindingen, en de praktische implicaties voor ondernemers en bestuurders.

 

Wat is een turboliquidatie?

 

Een turboliquidatie, geregeld in artikel 2:19 lid 4 van het Burgerlijk Wetboek (BW), maakt het mogelijk om een rechtspersoon direct te ontbinden zonder de formele vereffeningsprocedure die bij een gewone liquidatie vereist is. Dit kan alleen als de rechtspersoon op het moment van ontbinding “geen baten” meer heeft, zoals liquide middelen, vastgoed, inventaris, voorraden of vorderingen. Het proces wordt gestart met een ontbindingsbesluit van de algemene vergadering van aandeelhouders (AvA) of, in het geval van een stichting, het bestuur. Na registratie bij de Kamer van Koophandel (KvK) houdt de rechtspersoon per direct op te bestaan.

 

In tegenstelling tot een gewone liquidatie, waarbij baten worden omgezet in geld, schulden worden voldaan en een vereffenaar het vermogen verdeelt, slaat de turboliquidatie de vereffeningsfase volledig over. Dit maakt het proces sneller en goedkoper, maar ook vatbaarder voor misbruik, bijvoorbeeld wanneer bestuurders activa bewust laten verdwijnen om schuldeisers te benadelen.

 

Recente Wetswijzigingen: Tijdelijke Wet Transparantie Turboliquidatie

 

De Tijdelijke Wet Transparantie Turboliquidatie, die geldt voor een initiële periode van twee jaar (met mogelijkheid tot verlenging), introduceert strengere regels om de transparantie te vergroten en schuldeisers beter te beschermen. De belangrijkste wijzigingen zijn:

 

“Deponeringsverplichtingen”: Binnen 14 dagen na ontbinding moet het bestuur de volgende documenten deponeren bij het Handelsregister:

• Een balans en staat van baten en lasten over het ontbindingsjaar en, indien nog niet gepubliceerd, het voorgaande boekjaar;
• Een toelichting op de oorzaak van het ontbreken van baten;
• Een beschrijving van de manier waarop eventuele baten voorafgaand aan de ontbinding zijn verdeeld en waarom bepaalde schuldeisers onbetaald zijn gebleven;

“Bekendmakingsplicht”: Het bestuur moet schuldeisers schriftelijk informeren over de turboliquidatie en de gedeponeerde documenten, zodat zij inzicht krijgen in de financiële afwikkeling;

Sancties bij niet-naleving: Niet voldoen aan de nieuwe verplichtingen kan leiden tot:

• Een boete van maximaal €22.500 of zes maanden hechtenis;
• Een civielrechtelijk bestuursverbod, vooral als bestuurders bewust schuldeisers benadelen of herhaaldelijk betrokken zijn bij onjuiste turboliquidaties;

Bestuursverbod bij misbruik: De rechtbank kan een bestuursverbod opleggen als:

• Het bestuur niet voldoet aan de deponeringsverplichtingen;
• Bestuurders opzettelijk handelingen verrichten of nalaten die schuldeisers benadelen, zoals selectieve betalingen;
• Een bestuurder in de voorgaande twee jaar betrokken was bij meerdere turboliquidaties waarbij schuldeisers onbetaald bleven en hem/haar een persoonlijk verwijt treft.

 

Deze wijzigingen zijn ingegeven door zorgen over misbruik, vooral na een verwachte toename van turboliquidaties als gevolg van de economische nasleep van de COVID-19-pandemie. In 2022 werd meer dan 90% van de circa 50.000 bedrijfsbeëindigingen in Nederland uitgevoerd via turboliquidatie, wat de urgentie van betere rechtsbescherming voor schuldeisers onderstreept.

 

Voordelen van een turboliquidatie ten opzichte van een gewone ontbinding:

Snelheid: Een turboliquidatie is aanzienlijk sneller. Na het ontbindingsbesluit houdt de rechtspersoon direct op te bestaan, terwijl een gewone liquidatie maanden kan duren door de vereffeningsprocedure, publicatie in een dagblad, en een wachtperiode voor schuldeisers om bezwaar te maken;

Lagere kosten: Omdat er geen vereffenaar hoeft te worden aangesteld en geen advertenties of akten van non-verzet vereist zijn, zijn de kosten van een turboliquidatie veel lager, terwijl een gewone liquidatie aanzienlijk duurder kan zijn door juridische en administratieve verplichtingen. Uiteraard hangt een en ander mede af van de complexiteit van de te liquideren onderneming (personeel, contracten, etc.);

Eenvoud: De procedure is relatief eenvoudig, vooral voor “lege” rechtspersonen zonder activa of lopende verplichtingen. Een ontbindingsbesluit en registratie bij de KvK volstaan;

Voorkomen van verdere schulden: Door snel te handelen kan een turboliquidatie voorkomen dat schulden verder oplopen, bijvoorbeeld door lopende huur- of arbeidscontracten, of een faillissement met bijbehorende kosten.

 

Nadelen van turboliquidatie ten opzichte van gewone liquidatie:

 

Strengere voorwaarden: Een turboliquidatie is alleen mogelijk als er geen baten zijn. Zelfs een kleine bate, zoals een vrijwel lege bankrekening of een potentiële vordering, maakt de procedure onmogelijk. Bij een gewone ontbinding kunnen baten worden vereffend en verdeeld onder schuldeisers;

Risico op bestuurdersaansprakelijkheid: Als achteraf blijkt dat er toch baten waren of dat de turboliquidatie onjuist is uitgevoerd (bijvoorbeeld door selectieve betalingen), kunnen bestuurders persoonlijk aansprakelijk worden gesteld. Bij een gewone liquidatie is dit risico kleiner, omdat de vereffening transparanter en gereguleerd is;

Beperkte rechtsbescherming voor schuldeisers: Schuldeisers hebben bij een turboliquidatie minder mogelijkheden om hun vorderingen te verhalen, vooral als zij niet tijdig worden geïnformeerd. De nieuwe wet probeert dit te verbeteren, maar schuldeisers blijven kwetsbaarder dan bij een gewone liquidatie, waar zij bezwaar kunnen maken;

Nieuwe administratieve lasten: De Tijdelijke Wet Transparantie Turboliquidatie introduceert extra verplichtingen, zoals het deponeren van financiële stukken en het informeren van schuldeisers. Dit maakt de procedure minder eenvoudig en goedkoop dan voorheen, waardoor het verschil met een gewone liquidatie kleiner wordt;

Risico op heropening of faillissement: Als een schuldeiser aantoont dat er ten tijde van de turboliquidatie baten waren, kan de vereffening worden heropend of het faillissement worden aangevraagd. Dit kan leiden tot extra kosten en aansprakelijkheid voor bestuurders. Bij een gewone liquidatie is dit risico minimaal, omdat de vereffening al heeft plaatsgevonden.

 

Praktische implicaties en aanbevelingen

 

De nieuwe wetgeving maakt turboliquidaties transparanter, maar ook complexer en riskanter voor bestuurders. Ondernemers die overwegen hun rechtspersoon te ontbinden, moeten zorgvuldig afwegen of een turboliquidatie de beste keuze is. Enkele aanbevelingen:

 

• Controleer de aanwezigheid van baten: Laat een accountant of jurist nagaan of er werkelijk geen baten zijn, inclusief potentiële vorderingen of tegoeden. Een foutieve aanname kan leiden tot aansprakelijkheid;
• Beëindig lopende verplichtingen: Zorg dat huur-, arbeids- of andere overeenkomsten correct zijn opgezegd om persoonlijke aansprakelijkheid te vermijden;
• Voldoe aan de nieuwe verplichtingen: Deponeer de vereiste documenten tijdig en informeer schuldeisers schriftelijk om sancties te voorkomen;
• Overweeg alternatieven: Als er veel schulden zijn, kan een faillissementsaanvraag beter zijn. Een curator handelt dan de afwikkeling professioneel af, wat risico’s voor bestuurders vermindert;
• Raadpleeg experts: Schakel een jurist, accountant of fiscaal adviseur in om de procedure correct uit te voeren en risico’s te minimaliseren.

 

Conclusie

 

De Tijdelijke Wet Transparantie Turboliquidatie, in werking sinds 15 november 2023, heeft de turboliquidatie minder eenvoudig gemaakt door nieuwe deponerings- en bekendmakingsverplichtingen en strengere sancties. Hoewel de turboliquidatie nog steeds voordelen biedt, zoals snelheid en lagere kosten, wegen de risico’s – zoals bestuurdersaansprakelijkheid en de mogelijkheid van heropening – zwaarder dan bij een gewone liquidatie. Ondernemers moeten daarom zorgvuldig de financiële situatie van hun rechtspersoon beoordelen en professioneel advies inwinnen om de juiste procedure te kiezen. De nieuwe regels beschermen schuldeisers beter, maar maken de turboliquidatie minder “turbo” dan voorheen, waardoor het verschil met een gewone liquidatie kleiner is geworden.

De wet is tijdelijk en vervalt op 15 november 2025. Het is nog onduidelijk of de wet permanent wordt, wordt aangepast of wordt geschrapt.